Het bedrag van het maandkrediet is uiteraard niet hoog genoeg en u kunt dit bedrag ook niet betalen. Toch meent de Douane dat u als direct vertegenwoordiger aansprakelijk bent omdat u verwezen heeft naar uw maandkrediet. Probleem is dat de goederen al lang weg zijn, want die had de Douane al vrijgegeven. Bent u aansprakelijk als douane-expediteur?
Directe vertegenwoordiging en toch aansprakelijk?
Sinds vele jaren wordt in Nederland directe vertegenwoordiging toegepast. Directe vertegenwoordiging houdt in dat de aangiften worden verzorgd door – bijvoorbeeld – een douane-expediteur maar op naam en voor rekening van de opdrachtgever. De uitnodiging tot betaling (UTB) wordt dan opgelegd aan de opdrachtgever en niet aan de douane-expediteur. Dit brengt met zich dat in beginsel alleen de opdrachtgever wordt aangesproken voor rechten bij invoer en andere belastingen, zoals de BTW. Toch loopt de douane-expediteur vaak een enorm risico. Bijvoorbeeld als hij geen goede volmacht heeft en dus geacht wordt aangifte op eigen naam en eigen rekening te hebben gedaan. Hij krijgt dan de UTB. Er is echter nog een ander heel groot risico wat ik aanduid als ‘het spook van aangehouden verificatie’.
Maandkrediet
De Douane heeft aan veel douane-expediteurs (en ook andere aangevers) een betalingsfaciliteit verleend, de zogenoemde uitstelregeling maandkrediet. Hiervoor heeft de douane-expediteur aan de Douane een zekerheidstelling verleend. Daarnaast wordt in de (civiele) vertegenwoordigingsovereenkomst tussen de douane-expediteur en de importeur onder andere overeengekomen dat gebruik wordt gemaakt van deze faciliteit. Als een douaneschuld ontstaat bij het doen van de aangifte, dan wordt die douaneschuld afgeschreven van het maandkrediet van de douane-expediteur. Dat is niet vreemd of (erg) risicovol, integendeel, de douane-expediteur kan direct vaststellen wat het risico is. Doet hij aangifte voor een partij van EUR 100.000 en een douanerecht van 6,5% is van toepassing, dan weet hij dat hij EUR 6.500 bij de opdrachtgever moet incasseren.
Aangehouden verificatie
Het wordt wel risicovol als de Douane de aangifte voor een controle selecteert en dan de verificatie niet beëindigt. De Douane duidt dat aan als ‘aangehouden verificatie’. In zo’n geval vraagt de Douane bijvoorbeeld facturen op, verricht een fysieke controle of neemt monsters. Het duurt dan enige tijd voordat de resultaten van de verificatie bekend zijn en gedurende die periode krijgt de aangifte de status ‘aangehouden verificatie’. Soms wordt de verificatie ook aangehouden zonder dat er bescheiden worden opgevraagd of een onderzoek aan de goederen wordt verricht.
Hoe lang mag zo’n ‘aangehouden verificatie’ dan duren? Lange tijd geleden stonden hierover in het Handboek Douane bepalingen. Daaruit bleek dat de verificatie zo spoedig mogelijk na het bekend worden van de resultaten moest worden beëindigd, maar dat de verificatie in ieder geval niet langer dan zes maanden mocht worden aangehouden. Die bepalingen zijn niet meer in het Handboek Douane opgenomen, maar de ratio erachter is natuurlijk niet anders geworden. Integendeel, rechtszekerheid voor alle partijen is alleen maar belangrijker geworden.
Toch leert de praktijk dat de Douane er soms vele maanden over doet om de aangifte volledig af te handelen. Zo gebeurt het dat resultaten van een monsteronderzoek al vele maanden op ‘het bureau’ van de Douane ligt, maar deze pas na een half jaar aan de douane-expediteur worden gecommuniceerd. Als het tot gevolg heeft dat de aangifte conform is of geld wordt terugbetaald, hoeft dat geen probleem op te leveren. Dat is uiteraard anders als er een enorme navordering mee gepaard gaat.
Is de douane-expediteur ook na lange tijd nog aansprakelijk?
De vraag is nu of de douane-expediteur dan nog aansprakelijk is – met zijn maandkrediet of borgstelling – voor een douaneschuld die zo laat wordt aangekondigd en opgelegd. De Douane meent vooralsnog van wel, omdat de douane-expediteur als ‘betaler’ en ‘zekerheidsteller’ in de aangifte wordt vermeld en deze aansprakelijkheid pas vervalt nadat de aangifte de status ‘einde verificatie’ heeft gekregen. Stel nu dat die aangifte van EUR 100.000 betrekking had op accijnsproducten en later – na een monsteronderzoek – blijkt dat enkele miljoenen euro’s aan accijns moeten worden betaald. Dus niet EUR 6.500 aan douaneschuld, maar EUR 5.000.000 aan douaneschuld. Het is natuurlijk nooit de bedoeling geweest om de douane-expediteur hiervoor borg te laten staan. Toch meent de Douane dat de douane-expediteur aansprakelijk is en de douaneschuld bij de opdrachtgever moet gaan ophalen. Oók bij directe douanevertegenwoordiging!
Wat is ‘einde verificatie’?
Het bijzondere is dat de term ‘einde verificatie’ in de douanewetgeving niet voorkomt en dus ook niet is gedefinieerd. Uit de douanewetgeving blijkt wel dat na de verificatie de goederen moeten worden vrijgegeven. Als dan een douaneschuld ontstaat, moet deze worden betaald. En als de douaneautoriteiten twijfelen of misschien nog een hogere douaneschuld ontstaat – als gevolg van de resultaten van de verificatie – dan moeten zij daarvoor borg eisen. Naar mijn overtuiging blijkt hieruit dat de verificatie eindigt, direct nadat de goederen zijn vrijgegeven. Dat de Douane dan nog niet de resultaten van die verificatie heeft, doet niet ter zake. Zij kan immers ook nog een controle daarna initiëren. Deze controle wordt in de wet niet voor niets aangeduid als ‘controle na vrijgave’. Mijn conclusie is dus dat als de douane-expediteur al gehouden is om de douaneschuld te betalen tot en met ‘einde verificatie’, het moment daarvan veel eerder in de tijd is dan tot nu toe werd aangenomen. Namelijk tot de vrijgave van de goederen. Na vrijgave van de goederen kan de douane-expediteur niet (meer) aangesproken worden en dient de Douane zich – enkel en alleen – tot de opdrachtgever te wenden. De douane-expediteur kan immers – nadat de goederen zijn vrijgegeven – geen dwangmiddel meer inzetten om betaling bij haar opdrachtgever af te kunnen dwingen. Door de douane-expediteur ook na het moment van vrijgave van de goederen aansprakelijk te houden, verlegt de Douane het inningsrisico van zichzelf naar de douane-expediteur. Dit, terwijl de Douane ‘an sich’ veel meer mogelijkheden tot haar beschikking heeft om tot inning te komen.
Hoe verder?
Deze problematiek is op dit moment onderwerp van discussie met de Douane. Of hier snel een eenduidig antwoord – en oplossing – op komt, is de vraag. Als douane-expediteur (of borgsteller) doet u er in ieder geval goed aan om te bedenken dat u in de aangifte veelal als ‘betaler’ en ‘zekerheidsteller’ wordt geregistreerd. Dit herbergt een groot risico op een potentiële niet voorzienbare en onbeperkte aansprakelijkheid.
Dat risico wordt nog groter als de Douane er vele weken of maanden over doet voordat zij de resultaten van de verificatie communiceert. Neem daarom proactief contact op met de Douane om een en ander zo mogelijk te bespoedigen. En wees kritisch bij een aansprakelijkstelling! Het staat namelijk geenszins vast dat de aansprakelijkheid tot ‘einde verificatie’ op de juiste wijze wordt toegepast.
Bent u douane-expediteur en wilt u hier meer over weten? Wilt u weten welke risico’s bij het maandkrediet spelen en hoe u dat kunt afdekken? Neemt u dan contact op Bart Boersma.