De douaneschuld is het bedrag aan douanerecht dat verschuldigd is. Dit bedrag bestaat uit het invoerrecht en eventueel antidumpingrecht en/of compenserend recht. De nationale belastingen zoals omzetbelasting, accijns, verbruiksbelasting en kolenbelasting vallen niet onder het begrip douaneschuld, maar worden geheven of zij een invoerrecht zijn.
Dagelijks worden door importeurs, maar nog meer door douane-expediteurs duizenden aangiften ten invoer gedaan. Bij de verificatie van de aangiften komt het met enige regelmaat voor dat de Douane reden ziet om over te gaan tot correctie van de gegevens. Dit heeft tot gevolg dat u meer douanerechten verschuldigd bent dan oorspronkelijk was aangegeven. Deze correcties betreffen echter vaak slechts het topje van de ijsberg. De Douane heeft namelijk gekozen voor een systematische controle achteraf van aangiften, ofwel de Controle Na de Invoer (CNI-controle).
Als de Douane van mening is dat op een eerder moment te weinig douanerechten geheven zijn, dan kan zij overgaan tot navordering van de te weinig geheven rechten. De Douane legt dan een navorderingsaanslag op, ofwel een uitnodiging tot betaling (UTB).