Inleiding
Dual-use goederen zijn producten, technologieën of software die zowel voor civiele als militaire toepassingen gebruikt kunnen worden. Dit betekent dat ze ingezet kunnen worden voor normale, vreedzame doeleinden, maar ook voor de productie van wapens, nucleaire technologie, of andere militaire toepassingen. Vanwege hun potentiële risico's worden dual-use goederen strikt gereguleerd door internationale wetten en verdragen. In de Europese Unie geldt uitgebreide wetgeving om de export, doorvoer en overdracht van deze goederen te controleren en te voorkomen dat ze in verkeerde handen vallen. Wanneer goederen niet kwalificeren als dual-use producten, dan vermeldt de aangever bescheidcode Y901 in de douaneaangifte. Op die manier verklaart hij op hoogte te zijn van de criteria en neemt hij verantwoordelijkheid voor de stelling dat de goederen niet voor verkeerde doeleinden worden gebruikt.
Wat zijn dual-use goederen?
Dual-use goederen, of goederen voor tweeërlei gebruik, zijn producten, software, en technologieën die zowel civiele als militaire doeleinden kunnen dienen. Deze goederen variëren van alledaagse items tot complexe technologieën. Om te voorkomen dat ze worden gebruikt voor ongewenste doeleinden, zoals de ontwikkeling van massavernietigingswapens, zijn deze onderhevig aan strenge controlemaatregelen.
Op basis van Verordening (EU) nr. 2021/821 (hierna: dual-use verordening) worden dual-use goederen geclassificeerd in verschillende categorieën, variërend van nucleaire materialen tot elektronica en telecommunicatie. De goederen zijn gespecificeerd in Bijlage I van de verordening, die regelmatig wordt bijgewerkt om rekening te houden met nieuwe technologische ontwikkelingen en geopolitieke veranderingen.
Exporteurs (en importeurs) van dual-use goederen moeten zich houden aan zowel internationale als nationale wetgeving. In Nederland zijn deze regels vastgelegd in onder andere de Wet Strategische Diensten, de Uitvoeringsregeling strategische diensten en het Besluit strategische goederen. De autoriteiten verantwoordelijk voor de handhaving van deze wetgeving zijn onder andere de Centrale Dienst voor in- en uitvoer (CDIU) en het team Precursoren, oorsprong, strategische goederen, sanctiewetgeving (POSS).
Wat betekent het voor mij?
Voor exporteurs ligt de uitdaging in het balanceren tussen enerzijds de eigen commerciële belangen en anderzijds de naleving van de wetgeving. Dit vereist een gedegen begrip van de goederen die worden verhandeld en de bestemmingen waarnaar wordt geëxporteerd. In de praktijk blijkt dit vaak niet mee te vallen.
Voor de uitvoer van dual-use goederen is vaak een vergunning vereist. Er zijn verschillende soorten vergunningen die worden verstrekt op basis van de specifieke aard van het product, de bestemming en het aantal keren dat wordt uitgevoerd. Een vereiste voor een vergunning is onder meer het bezitten van een Internal Compliance Programme (ICP).
Wat kunnen de gevolgen zijn?
In Nederland voert team POSS administratieve controles uit op de overdracht van onder andere dual-use en militaire goederen binnen de EU, waarbij voornamelijk achteraf wordt gecontroleerd. Als team POSS bij onregelmatigheden een strafrechtelijk onderzoek noodzakelijk vindt, stemt team POSS dit af met het Openbaar Ministerie (OM). Het OM beslist wie het strafrechtelijk onderzoek zal uitvoeren, de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) of team POSS. De FIOD is belast met de opsporing van strafbare feiten inzake de wetgeving over strategische goederen.
Verschil tussen voetnoot en SGP-code
Bij de toepassing van de dual-use wetgeving ontstaan vaak veel vragen over de definities en termen, in het bijzonder over de strategische goederenpost codes (hierna: SGP-codes). We lichten dit toe aan de hand van een voorbeeld voor de GN-code 8479 8997.
Als we de website "tarief douane" raadplegen voor de GN-code 8479 8997 dan blijkt bij uitvoer een reeks aan dual-use ‘voetnoten’ van toepassing te zijn. Deze voetnoten verwijzen weer naar de strategische goederenpost codes, ofwel de SGP-codes. Op basis van deze codes blijkt of de specifieke goederen onderhevig zijn aan sancties.
Let op: Het feit dat bij een goederencode geen voetnoot is vermeld, betekent niet automatisch dat de exporteur vrijgesteld is van een vergunningplicht, vastlegging of melding. Om dit uit de sluiten moet de complete dual-use verordening worden doorlopen.
Tevens bestaan er noten en technische voetnoten zoals vermeld in Bijlage I van Verordening 2021/821. Deze bieden belangrijke verduidelijkingen, uitzonderingen en aanvullende voorwaarden die van toepassing zijn op de in deze opgenomen artikelen. Deze aantekeningen kunnen van invloed zijn op de classificatie van een product en of de dual-use controlemaatregelen van toepassing zijn. Daarom is een grondig begrip van deze voetnoten en technische noten essentieel voor elke exporteur die betrokken is bij mogelijke dual-use goederen. Het begrip ‘voetnoten’ kent dus verschillende betekenissen.
Veel voetnoten verwijzen naar andere relevante wetgeving of normen, die een bredere context en aanvullende richtlijnen bieden voor naleving. Voetnoten worden ook gebruikt om wijzigingen of amendementen op de verordening aan te geven, zodat het document up-to-date blijft met technologische ontwikkelingen en geopolitieke verschuivingen.
Als voorbeeld kijken we naar SGP-code 5A002.a. Deze code heeft betrekking op cryptografische goederen en technologieën die worden gebruikt voor dataversleuteling. Deze categorie is van bijzonder belang vanwege de rol van cryptografie in het waarborgen van de beveiliging van gevoelige informatie in zowel commerciële als militaire omgevingen. Hieronder kunnen vallen:
- Cryptografische apparatuur (VPN-apparaten, versleutelde opslagmedia, en specifieke cryptografische modules)
- Beveiligde netwerken en Communicatie (VoIP-systemen)
- Software voor encryptie (Encryptiesoftware voor dataverwerking)
- Technologieën en ontwikkeling (Technologieën die verband houden met de ontwikkeling en het onderhoud van cryptografische systemen, inclusief algoritmen en beveiligingsprotocollen)
Deze SGP-code bestaat uit zeven pagina’s aan noten, technische noten en onderverdelingen. De toepassing van al deze noten en onderverdelingen vereist veel specialistische kennis van onder meer het product en de producent. Samenwerking tussen een (juridisch) specialist en een productspecialist om vast te stellen of de betreffende producten wel of juist niet onder de dual-use verplichtingen vallen, is hierbij essentieel. Binnen onze praktijk zijn wij altijd op zoek naar de meest ideale combinatie die per case en bedrijf verschilt.
Dan nog een laatste waarschuwing. Hoewel de voetnoten bij de GN-codes op de website van de Douane belangrijke aanwijzingen geven, bieden ze geen volledige zekerheid over de vergunningplicht. Het blijft essentieel om de volledige dual-use verordening te raadplegen en technische noten en uitzonderingen goed te begrijpen.
Meer informatie?
Twijfelt u over de juiste indeling van uw goederen of heeft u vragen over de dual-use verplichtingen? Bij Customs Knowledge staan we klaar om u te helpen. Neem contact met ons op voor gespecialiseerde ondersteuning in het bepalen van de juiste SGP-codes en het navigeren door de dual-use wetgeving. Samen zorgen we ervoor dat uw export compliance op orde is!