Het onderwerp oorsprong is nog wel het meest bekend vanuit de vraag of een lager douanerecht van toepassing is.
De Europese Unie heeft namelijk met diverse landen en landengroepen afspraken gemaakt om de invoer van goederen onder gunstige voorwaarden te laten plaats vinden. Deze afspraken voorzien in een tariefpreferentiële regeling. Zo’n regeling maakt het mogelijk dat goederen tegen een lager tarief van douanerechten in het vrije verkeer kunnen worden gebracht. Deze afspraken worden gemaakt door de Europese Unie en niet door Nederland individueel.
Vrijhandelszone
De meest vergaande afspraken zijn de overeenkomsten waarbij een zogenoemde vrijhandelszone tot stand wordt gebracht. Een vrijhandelszone kenmerkt zich onder andere door vrij verkeer van goederen van oorsprong uit de verdragsluitende partijen, zonder dat tegelijkertijd een gemeenschappelijk douanetarief op goederen uit derde landen wordt toegepast.
Enkele voorbeelden van vrijhandelszones zijn de Europese Unie zelf, de Europese Economische Ruimte en de Association of South-East Asian Nations.
Algemeen preferentieel systeem
Daarnaast kent de Europese Unie in een aantal gevallen autonoom – dus zonder dat daaraan een overeenkomst ten grondslag ligt – preferenties toe aan bepaalde begunstigde landen. Die preferenties hebben ook betrekking op goederen van oorsprong uit die landen. De grootste afspraak is die van het Algemeen Preferentieel Systeem. De Europese Unie heeft in dit kader met veel derdewereldlanden afspraken om een lager recht of zelfs een nulrecht te hanteren bij invoer uit die landen.
Wat maakt het dan moeilijk?
Als een rund wordt geslacht in de Verenigde Staten, het vlees daar vervolgens wordt verwerkt en de goederen dan naar Nederland komen, bestaat er weinig onduidelijkheid over de oorsprong. Het wordt echter een stuk moeilijker als bijvoorbeeld een broek in Indonesië wordt vervaardigd door het aan elkaar naaien en afwerken van uit Zuid-Korea ingevoerde, al op maat gesneden stukken weefsel. Heeft de broek dan de oorsprong Indonesië of Zuid-Korea? Een ander voorbeeld is de invoer van fietsen uit China waarop een anti-dumpingheffing van vele tientallen procenten rust. Wat nu als deze fietsen worden geassembleerd in India met gebruikmaking van onderdelen uit China. Is dan de oorsprong China of Indonesië?