Deze vraag kwam bij ons terecht. De bancaire instelling kwam daar niet uit en vergde van haar klant een uitgebreide uiteenzetting om te kunnen bepalen of het door het Russische bedrijf gestorte geld kon worden doorgestort naar de klant. Die situatie gaf aanleiding om de uitvoer van product en dienst onder de loep te nemen.
Wat is/was er verboden?
In deze specifieke casus vond de uitvoer plaats tussen november 2021 en maart 2022 in diverse deelzendingen. Het betrof (onderdelen voor) een machine die (papieren/kartonnen) doosjes ontwikkelt. De delen werden uitgevoerd en de machine werd op plaats bestemming in elkaar gezet. Omdat de uitvoer in deelzendingen ging, waren verschillende sanctiepakketten van toepassing op het specifieke moment van uitvoer.
Zo was op de eerste zendingen de uitvoeringsverordening (EU) 2019/1163 (uitbreiding van de ‘oude’ sanctieverordening nr. 833/2014) van toepassing, waarbij (grofweg) een verbod op dual use goederen van kracht was naar 'gesanctioneerde personen of entiteiten'. Die lijst – opgenomen in de bijlage IV bij de uitvoeringsverordening – bestond (toen nog) uit 9 personen/entiteiten. Bovendien was dat verbod niet van toepassing op de verkoop, levering, overdracht of uitvoer van goederen en technologie voor tweeërlei gebruik die bestemd zijn voor de luchtvaart en voor de ruimtevaart, of de daarmee verband houdende technische of financiële bijstand, voor niet-militair gebruik en voor een niet-militaire eindgebruiker, alsmede voor het onderhoud en de veiligheid van de bestaande civiele nucleaire capaciteit binnen de EU, voor niet militair gebruik en voor een niet-militaire eindgebruiker.
Op vervolgzendingen was de verordening (EU) 2022/262 van toepassing. Dat leverde echter niet veel problemen op nu deze nieuwe uitbreiding van verordening nr. 833/2014 vooral zag op extra financiële beperkingen. Op de laatste zendingen (in maart 2022) kreeg men te maken met de incorporatie van de nieuwe dual use verordening (EU 2021/821) in de sanctiewetgeving en wordt de kring van gesanctioneerde partijen uitgebreid. De nieuwe dual use verordening geeft vooral (ook) een uitbreiding op technologische goederen/diensten. De uitbreiding van de sancties had toen nog geen betrekking op een volledig verbod op uitvoer van dual use producten/diensten naar Rusland zoals dat thans wel geldt.
Wat betekende dat voor de uitgevoerde producten/diensten?
De door de klant uitgevoerde onderdelen van de machines leken – in eerste instantie – onder de vernieuwde dual use verordening te vallen. Dat zou betekenen dat – achteraf bezien – de uitvoer niet, dan wel niet zonder meer, had gekund. Echter, bij nadere bestudering (en na inspectie bij de klant) bleek dat de goederen niet onder de voetnoten konden worden geplaatst. De goederen waren derhalve geen dual use goederen.
Ook werden de goederen niet bedoeld voor militair gebruik en was de uitvoer naar een niet-militaire eindgebruiker.
So far, so good. Maar nu nog daadwerkelijk betaald krijgen, dat wil zeggen: dat de bank hetgeen is betaald ook daadwerkelijk doorstort.
Waarom doet de bank ‘moeilijk’?
Financiële instellingen dienen als ‘poortwachter’ terzake van ongebruikelijke transacties. Zij hebben de plicht erop toe te zien dat er geen ongebruikelijke transacties worden verricht. Onder ongebruikelijke transacties worden ook die transacties verstaan waar het gaat om export van dual use goederen. Wanneer derhalve een financiële instelling transacties uit Rusland ontvangt voor een exporteur, dan kan/moet die financiële instelling nagaan of er geen sprake is van levering van dual-use goederen. Dit kan bijvoorbeeld blijken uit:
- de transactieomschrijving (wat voor goederen betreft het);
- de registratie in de Kamer van Koophandel (wat voor bedrijf betreft het);
- het compliance onderzoek bij on-boarding (welk onderzoek is gedaan en wat is het resultaat);
- door nader onderzoek op bijvoorbeeld de website van de exporteur;
- door een goederenlijst bij de exporteur op te vragen die verband houdt met de transactie.
Als er dual use goederen worden geëxporteerd buiten de Europese Unie kan/mag een financiële instelling stukken opvragen uit het ICP(Internal Compliance Program)-dossier van de exporteur, zoals een eindgebruikersverklaring of gegevens over de eindgebruiker. Als uit dit onderzoek onvoldoende blijkt dat er sprake is van gebruik voor enkel civiele doelen en/of als niet duidelijk is wie de eindafnemer is, dan moet een melding van een ongebruikelijke transactie aan FIU-Nederland volgen.
Conclusie
In deze casus waren niet alle documenten ‘voorhanden’. Achteraf kan/kon een hoop worden gereconstrueerd en worden bevestigd. Echter, dat kost tijd en dat maakt dat de financiële instelling het geld al die tijd vasthoudt (in dit geval maanden). Ook als de klant daar erg op zit te wachten.
Het is derhalve uitermate van belang om niet alleen te kijken naar de opdracht tot uitvoer en de uitvoer ook logistiek te regelen, maar er ook voor te zorgen dat alle documentatie voorhanden is. Als een financiële instelling ernaar vraagt, kan dit direct worden overhandigd en dat scheelt veel gedoe achteraf.
Heeft u nog vragen naar aanleiding van dit artikel? Neemt u dan contact op met Lidwina Hoekstra.